Scratch Programı Kod Bloklarının Görevleri

Bildiğimiz gibi Scratch programı blok tabanlı bir kodlama programıdır. Nesneleri sürükle bırak mantığı ile sahneye yerleştirerek çalıştırmaktayız. Bu yazımızda kuklalarımızı kodlarken kullandığımız Scratch Kod Bloklarının Görevlerini yapmaya çalışacağız.

Bu yazımızda Scratch programında bloklarla kodlama yaparken kullanacağımız blokların hangisinin ne zaman ve nasıl kullanılacağını anlatacağız. Aşağıda her grup bloklarında bulunan nesnelerin görevleri teker teker anlatılmıştır.

Blok Grupları

Hareket Blokları
Görünüm Blokları
Ses Blokları
Olaylar Blokları
Kontrol Blokları
Algılama Blokları
Operatör Blokları
Değişkenler Blokları
Bloklarım

bölümlerinden oluşmaktadır. Şimdi bu gruplarda bulunan blokların görevlerini teker teker açıklayalım.

1-) Hareket Blokları

Bu bloklar sahnede kullandığımız kuklalarımızı yine sahne üzerinde istediğin sayı ve şartlara göre hareket ettirmemizi sağlayan bloklardır.

No	Blok Şekli	Kullanımı
		Hareket Blokları
1		Bu blok Kuklayı seçili yöne doğru 10 piksel hareket ettirir.
2		Bu blok Karakterin istenilen derece kadar saat yönünde dönmesini sağlar.
3		Bu blok Karakterin istenilen derece kadar saat yönü tersine dönmesini sağlar.
4		Bu blok Kuklayı sahnede rastgele bir x,y konumuna götürür.
5		Bu blok Kuklayı sahnede belirtilen x,y konumuna götürür.
6		Bu blok Kuklayı belirli bir saniye sürede rastgele bir konuma götürür.
7		Bu blok Kuklayı belirli bir saniye sürede belirtilen konuma götürür.
8		Bu blok Karakterin hangi yöne döneceğini belirler. (0=yukarı, 90=sağ,180=aşağı, ‐90=sol)
9		Bu blok Kukla fare imlecine doğru döner.
10		Bu blok Kuklanın bulunduğu konumun x değeri istenilen değer kadar arttırılır veya azaltılır.
11		Bu blok Kuklanın bulunduğu konumun x değeri istenilen değere çekilir.
12		Bu blok Kuklanın bulunduğu konumun y değeri istenilen değer kadar arttırılır veya azaltılır.
13		Bu blok Kuklanın bulunduğu konumun y değeri istenilen değere çeker.
14		Bu blok Kuklayı kenara değdiği zaman geldiği yönün tam tersine dönderir.
15		Bu blok Kuklanın sağa‐sola dönme, etrafında dönebilme ve hiç dönememe ayarlarını yapar.
16		Bu blok Kuklanın x pozisyonu bilgisini verir. Bu seçenek işaretlendiğinde x değerini ekranda görebiliriz.
17		Bu blok Kuklanın y pozisyonu bilgisini verir. Bu seçenek işaretlendiğinde y değerini ekranda görebiliriz.
18		Bu blok Kuklanın yön bilgisini verir. Bu seçenek işaretlendiğinde yön bilgisini ekranda görebiliriz.

2-) Görünüm Blokları

Bu bloklar sahne üzerinde bulunan her türlü kukla ve nesnenin görünüm ile ilgili ayarlamalarını yapmamızı sağlayan bloklardır.

No	Blok Şekli	Kullanımı
		Görünüm Blokları
1		Bu blok Kukla istenilen süre boyunca ‘Hello!’ yazan kutudaki değeri ekranda konuşma balonu içerisinde gösterir.
2		Bu blok Kukla ‘Hello’ yazan kutudaki değeri ekranda balon içerisinde gösterir.
3		Bu blok Kukla istenilen süre boyunca ‘Hmm…’ yazan kutudaki değeri ekranda düşünme balonu içerisinde gösterir.
4		Bu blok Kukla ‘Hmm…’ yazan kutudaki değeri ekranda balon içerisinde gösterir.
5		Bu blok Kuklanın istenilen kostüme geçmesini sağlar.
6		Bu blok Kuklanın o anki kostümünden bir sonraki kostümüne geçmesini sağlar.
7		Bu blok Dekoru seçili dekor ile değiştirir.
8		Bu blok Dekoru bir sonraki dekor ile değiştirir.
9		Bu blok Kuklanın boyutunu istenilen değer kadar değiştirir.
10		Bu blok Kuklanın boyutunu istenilen % değerinde değiştirir.
11		Bu blok Kuklanın rengi, balıkgözü, Hızlı dön, Piksellere böl, mozaik, parlaklık, hayalet efekti sayı yazan yerdeki değer kadar değişir.
12		Bu blok Kuklanın rengi, balıkgözü, Hızlı dön, Piksellere böl, mozaik, parlaklık, hayalet efekti sayı yazan yerdeki değer olur.
13		Bu blok Kuklanın üzerinde uygulanmış bütün efektleri geri alır.
14		Bu blok Kuklayı gösterir.
15		Bu blok Kuklayı gizler.
16		Bu blok Kuklanın diğer bir üst katmana çıkmasını sağlar. Böylece kukla diğer karakterlerin önünde görünebilir.
17		Bu blok Kuklanın istenilen katman kadar öne veya alta gitmesini sağlar.
18		Bu blok Kuklanın kostüm sayısını veya ismini ekranda gösterir.
19		Bu blok Dekorun sayısını veya ismini ekranda gösterir.
20		Bu blok Kuklanın büyüklüğünü ekranda gösterir.

3-) Ses Blokları

Bu bloklar sahnede bulunan kuklamızın ses ile ilgili ayarlamalarını yapmamıza olanak sağlayan bloklardır.

No	Blok Şekli	Kullanımı
		Ses Blokları
1		Bu blok Seçili olan müzik çalmaya başlar ve bitene kadar diğer bloğa geçilmez.
2		Bu blok Seçili olan müzik çalmaya başlar. Program müziğin bitmesini beklemeden diğer blokları çalıştırmaya devam eder.
3		Bu blok Çalmaya devam eden müzikler bu blok çalıştığında durur.
4		Bu blok Çalan sese efekt ekler.
5		Bu blok Çalan sese efekt ekler.
6		Bu blok Efektleri kaldırır.
7		Bu blok Ses yüksekliğini girilen değer kadar değiştirir.
8		Bu blok Ses düzeyini girilen değere getirir.
9		Bu blok Ses düzeyini ekranda gösterir.

4-) Olay Blokları

Bu bloklar sahnede yapmış olduğumuz programlamanın tetiklenmesini sağlayan bloklardır. Programın çalışması için bir hareket yada tetikleyici nesneye ihtiyaç vardır. Ekrandaki yeşil renkli bayrak genellikle tetikleyici olarak kullanılır. Kırmızı yuvarlak daire ise çalışmakta olan programı durdurmak için kullanılır.

No	Blok Şekli	Kullanımı
		Olaylar Blokları
1		Bu blok Bir kodun çalışmaya başlayabilmesi en sık kullanılan tetikleyicidir. Yeşil bayrağa basıldığında bu kod bloğuna eklediğimiz diğer bloklar çalışmaya başlar.
2		Bu blok Bir kuklaya tıklandığında çalışmasını istediğimiz kodları çalıştırır.
3		Bu blok Bir kuklaya tıklandığında çalışmasını istediğimiz kodların çalışmasını sağlar.
4		Sahne dekorlarını yeri ve zamanı geldiğinde program içerisinde değiştirebiliriz. Dekor belirtilen bir dekor olduğunda çalışmasını istediğimiz kodları bu kod bloğunun altına ekleyebiliriz.
5		Ses şiddeti, süre ölçer ve video hareketi değerlerinin belirli bir sayının üzerinde olduğunda çalışmasını istediğimiz kodları bu kod bloğunun altına ekleriz
6		“Haber1” haberi geldiğinde yapılmasını istediğimiz işlerin kodlarını bu kod bloğunun altına ekleriz.
7		“Haber1” haberi tüm kuklalar ve dekorlar için çalışma ortamında yayımlanır. Herhangi bir kukla haber1 haberi geldiğinde yapacağı görev var ise görevini yerine getirir.
8		“Haber1” haberini tüm kuklalara gönderir ve kuklanın kodu bitirmesini bekler.

5-) Kontrol Blokları

Bu bloklar ekrandaki programın akışını belirli şartlara göre yönlendirmemizi sağlar. Aynı zamanda tekrar etmesi gereken işlemleri döngü vasıtasıyla istediğimiz sayıda tekrar etmesini sağlar.

No	Blok Şekli	Kullanımı
		Kontrol Blokları
1		Bu blok Bir kuklaya yazılan kod akışının belirtilen süre kadar beklemesini sağlar. Bu esnada diğer kuklalara yazılan kodlar çalışmasını devam ettirir.
2		Bu blok Belirtilen sayı kadar, yazılan kodun tekrar etmesi sağlar. Döngü blogudur.
3		Bu kod bloğunun içerisine yazılan komutların sürekli olarak tekrar etmesi sağlanır. Sonsuz döngü olarak da bilinir. Uygulama durmadan döngüden çıkılamaz.
4		Bu blok “Eğer” kod bloğu bir şart ifadenin yerine gelip gelmediğini sorgular. Başka bir deyişle şart ifadenin sonucu “doğru” veya “yanlış” değer üretir. “Eğer” şart ifade yerine geliyor ise yani “doğru” değer üretiyorsa bu kod bloğunun içine yazılan kodlar çalıştırılır.
5		Bu blok Eğer şartı sağlanıyor yani “doğru” değer üretiyorsa eğer bloğu içerisine yazılan komutlar çalıştırılır. Şart ifade yerine sağlanmıyor yani “yanlış” değer üretiyorsa, değilse bloğu içindeki kodlar çalıştırılacaktır.
6		Bu blok Bir şart sağlanıncaya kadar program akışını o kukla için bekletir.
7		Bu blok Bir şart sağlanıncaya kadar tekrar edilmesi gereken komutları çalıştırır. While döngüsü olarak da bilinir.
8		Bu blok Tüm komutların çalışmasını, sadece eklendiği komut dizisini veya eklendiği kuklanın diğer komut dizilerini durdurmak amacıyla kullanılır.
9		Bu blok Bir kuklanın klonunu (ikizini) oluşturduğumuzda bu klonun yapacağı görevleri belirtmek için kullanılan başlangıç bloğudur.
10		Bu blok Sahnede bulunan diğer kuklaların veya mevcut kuklanın klonunu (ikizini) yaratmak için kullanılan kod bloğudur.
11		Bu blok Oluşturulmuş bir klon kuklanın silinmesini sağlar.

6-) Algılama Blokları

Bu bloklar sahnede bulunan kuklalar, fare imleci, klavye tuşları, ses şiddeti, video hareketi gibi birçok olayı algılamak için kullanılır. Kullanıcı ile etkileşimli uygulamalar geliştirmek için oldukça faydalı kod bloklarıdır.

No	Blok Şekli	Kullanımı
		Algılama Blokları
1		Bu blok Sahnedeki kuklaların birbirine, kenara veya fareye değip değmediğini sorgulamak için kullanılır. Eğer ki sorgulanan kukla seçilen nesnelerden birine değiyor ise “Doğru” sonuç üretilir.
2		Bu blok Sahnedeki kuklanın seçilen bir renge değip değmediği sorgular.
3		Bu blok Seçilen renkteki bir nesnenin başka renkte bir nesneye değip değmediği sorgular.
4		Bu blok Kuklanın fareye veya diğer kuklalara olan mesafesini sorgular.
5		Bu blok Kullanıcı ile soru cevap şeklinde etkileşime girmek için kullanabileceğimiz bir komuttur. Kullanıcıya sahnede bir soru sorulur ve kullanıcının verdiği yanıt cevap değişkenine aktarılır.
6		Bu blok Üstteki komutta sorulan sorunun cevabı bu değişken içine atılmasını sağlar.
7		Bu blok Klavyeden basılan tuşu sorgular.
8		Bu blok Klavyeden basılan tuşu sorgular.
9		Bu blok Farenin sahne üzerindeki X konumunu sorgular.
10		Bu blok Farenin sahne üzerindeki Y konumunu sorgular.
11		Bu blok Süreklenebilir modu değiştirir.
12		Bu blok Mikrofondan alınan ses şiddetini sorgular.
13		Bu blok Zamanlayıcı değerini sorgular.
14		Bu blok Zamanlayıcıyı sıfırlar.
15		Bu blok Sahnede bulunan diğer kuklaların X konumu, Y konumu, yönü, kılık numarası gibi bilgileri elde etmek için kullanılır.
16		Bu blok Bilgisayarınızdaki saat bilgisinin yıl, ay, gün, saat, dakika ve saniye bilgisini almak için kullanılır.
17		Bu blok 2000 yılından itibaren geçen gün sayısını gösterir.
18		Bu blok Online editörde sisteme giriş yapan kullanıcının adını gösterir.

7-) Operatör Blokları

Bu bloklar matematiksel ve mantıksal işlemlerin yapılmasını sağlar. Her türlü aritmetiksel işlemler burada yapılır. Ayrıca mantıksal olarak şartlı ifadeler sonucuna göre program yönlendirmesi yapılır.

No	Blok Şekli	Kullanımı
		Operatörler Blokları
1		Bu bloklar iki sayıyı toplamak için kullanılır.
2		Bu bloklar iki sayıyı çıkarmak için kullanılır.
3		Bu bloklar iki sayıyı çarpmak için kullanılır.
4		Bu bloklar iki sayıyı bölmek için kullanılır.
5		Bu blok Belirtilen iki sayı değeri arasında rastgele bir sayı oluşturur.
6		Bu blok İki ifade arasında soldaki ifadenin sağdaki ifadeden büyük olup olmadığını sorgular. Buraya girilecek değer sayısal ifadeler olabileceği gibi metin ifadeler de olabilir. z>a ifadesi doğru (true) sonuç üretecektir. e>k ifadesi ise (false) sonuç üretir.
7		Bu blok İki ifade arasında soldaki ifadenin sağdaki ifadeden küçük olup olmadığını sorgular. Buraya girilecek değer sayısal ifadeler olabileceği gibi metin ifadeler de olabilir. a<b ifadesi doğru (true) sonuç üretecektir.
8		Bu blok İki ifade arasında soldaki ifadenin sağdaki ifadeye eşit olup olmadığı sorgulanır. Buraya girilecek değer sayısal ifadeler olabileceği gibi metin ifadeler de olabilir.
9		Bu blok VE operatörü iki şart ifadenin de doğru (true) sonuç üretmesini bekler. Her iki şart ifadede doğru(true) sonuç üretiyorsa VE operatörü de doğru sonuç üretir. Şart ifadelerden birisi yanlış(false) sonuç üretiyorsa VE operatörü de yanlış sonuç üretir.
10		Bu blok VEYA operatörü kendisine verilen şart ifadelerden birisi dahi doğru sonuç üretmesi durumunda doğru(true) sonuç üretir. Şart ifadelerden her ikisi de yanlış sonuç üretiyorsa VEYA operatörü de yanlış (false) sonuç üretir.
11		Bu blok Değil operatörü; bir şartın tersi değer üretir. Örneğin şart ifade olarak doğru(true) sonuç üreten bir ifade verilirse DEĞİL operatörü yanlış(false) sonuç üretecektir.
12		Bu blok İki metin ifadeyi birleştirmek amacıyla kullanılır.
13		Bu blok Verilen metin ifadenin belirtilen sıradaki harfini verir.
14		Bu blok Verilen ifadenin toplam karakter uzunluğunu belirtir.
15		Bu blok Verilen metin içerisinde girilen harfi arar.
16		Bu blok Soldaki sayının sağdaki sayıya göre modunu alır. Örneğin 10 MOD 6 işleminin sonucu bildiğiniz üzere 4’dür.
17		Bu blok Verilen sayıyı en yakın tam sayıya yuvarlar.
18		Bu blok Verilen sayının karekök, sin, aşağı yuvarlama, mutlak değer gibi birçok matematiksel fonksiyon sonucunu verir.

😎 Değişkenler Blokları

Bu bloklar hafızada geçici bir alan oluşturan değişkenlerin tanımlanması ve kullanılması için kullanılır. Ayrıca birden fazla değişkenin içerisinde bulunduğu dizi değişken listesi oluşturmak için kullanılır.

No	Blok Şekli	Kullanımı
		Değişkenler Blokları
1		Bu blok Yeni bir değişken oluşturmak için kullanılır. Değişkenin seçili kukla için mi yoksa hepsi için mi kullanıacağı oluşturulurken seçilir.
2		Bu blok Değişkeni ve değerini ekranda gösterir.
3		Bu blok Değişkene belirtilen değeri aktarır.
4		Bu blok Değişkenin değerini belirtilen değer kadar arttırır. Değerini azaltmak için – değer kullanmak gerekir.
5		Bu blok Değişkeni sahnede göstermek için kullanılır.
6		Bu blok Sahnede gösterilen değişkeni gizlemek için kullanılır.
7		Bu buton değişkenlerimizin isimlerinin olduğu bir değişken listesi oluşturur.